Ùdbë bëłë rëchli, ale tak pò prôwdze zaczãło sã w pòłowie 2021 rokù, czej w sedzbie wejrowsczégò Mùzeùm Kaszëbskò-Pòmòrsczi Pismieniznë i Mùzyczi zeszlë sã przedstôwcowie tegò môla (direktór Tomôsz Fópka i Dark Majkòwsczi) i redaktór pismiona „Kurier Bytowski”, pisôrz a gazétnik Pioter Dzekanowsczi. Òb czas jich òbgôdków ùrodzëła sã Kùlturowniô – kaszëbskòjãzëkòwi pòrtal, jaczi dzejô òd rujana 2021 rokù.
Przédnym redaktorã òstôł Łukôsz Zołtkòwsczi, chtëren miôł doswiôdczenié robòtë w „Pòmeranii” i w „Kùrierze”, dze zajimô sã nié blós pisanim artiklów, ale prowadzy téż internetową starnã i facebókòwi profil. Na zôczątkù to béł swójny eksperiment i w dzélu warô òn do dzysô. Jakno redakcjô më chcelë sprawdzëc, czë dô sã ùsadzëc pòrtal w całoscë pò kaszëbskù, jaczi nie mdze òpisywôł wszëtczégò, co sã dzeje na Kaszëbach, ale bãdze ògrańczony do szerok rozmióny kùlturë (chùtkò jesmë zmerkelë, że i w tim òbrëmim nie jesmë w sztãdze òpisac wszëtczégò). Kùlturowniô bëła tej próbą òdpòwiedzeniô na pitanié, kùli je lëdzy, co chcą czëtac ò kùlturze pò kaszëbskù, nôlepi dzéń w dzéń – wspòminô pòczątczi pòrtalu Zołtkòwsczi.
Redagòwanim i pisanim do Kùlturowni zajimają sã regùlarno wspòmnióny ju Pioter Dzekanowsczi, Dark Majkòwsczi i Riszôrd Struck. W kòrekce pòmôgają robòtnicë MKPPiM, a patronat nad pòrtalã i szeroką wespółrobòtã zabédowała „Pomerania” i „Stegna”. Dzãka temù w nëch cządnikach pòjôwiają sã (òsoblëwie w „Pòmeraniowi” Klëce) krótczé artikle z Kùlturowni, a w pòrtalu sa tekstë rëchtowóné przez gazétników z nëch cządników.
A co czëtińcowie nalézą w Kùlturowni? Przede wszëtczim tekstë zrzeszoné z kùlturowima wëdarzeniama na Kaszëbach, wiadła ò wëdôwónëch ksążkach, dzélëczi lëteracczich dokazów. Mómë nôdzejã, że naji pòrtal wërobi w niejednëch lëdzach zwëk regùlarnégò czëtaniô pò kaszëbskù. Tekstë specjalno są dosc krótczé, czasã mają leno 3–4 zdania, żebë dało sã je przeczëtac òb czas picô pòreny kawë, jadącë baną, abò w czile chwil zrelaksowac sã òb wieczór przë kaszëbsczim słowie – pòdczorchiwô Łukôsz Zołtkòwsczi.
Nie òznôczô to równak, że nie nalézeta tuwò dłëgszich tekstów. Tej-sej pòjôwiają sã chòcle całé òpòwiôdania abò rozbùdowóné relacje z lëteracczich kònkùrsów i òpisënczi wszelejaczich pùblikacjów zrzeszonëch z kaszëbską kùlturą. Przédny redaktór chcôł, żebë kòżdégò dnia ùkôzôł sã jeden tekst, i colemało tak je. Równak są taczé cządë w rokù, że czëtińcowie mùszą żdac na nowòscë czile dni. To skùtk tegò, że dlô wszëtczich najich redaktorów je to dodôwkòwé zajãcé. Nie je to naja warkòwô robòta i nié wiedno mòżemë pisac do pòrtalu tëli, co më bë chcelë. Zachãcywóm w tim placu do wespółrobòtë z Kùlturownią. Żelë chtos ju je gazétnikã abò prosto chce czasã cos pò kaszëbskù napisac, wôrt sã do naju òdezwac – gôdô Zołtkòwsczi.
Prawie felënk piszącëch to bezùstôwny jiwer Kùlturowni. Wikszosc tekstów wcyg òpisywô wëdarzenia sparłãczoné z bëtowsczim pòwiatã abò Wejrowã, tej-sej Jastarnią, bò tam robią na codzéń wespółrobòtnicë pòrtalu. Dlôte wcyg warają próbë ùdostaniô nowëch aùtorów w jinëch dzélach Kaszëb, chòcle òb czas warkòwniów dlô piszącëch pò kaszëbskù òrganizowónëch przez cządnik „Pomerania”, na jaczich òd czile edicjów Łukôsz Zołtkòwsczi zachãcywô i wcygô młodëch ùczãstników do wespółrobòtë. Wôżny je téż kòntakt z lëteratama – w Kùlturowni swòje tekstë pùblikòwelë m.jin. Bòżena Ùgòwskô, Hana Makùrôt-Snuzëk, Artur Jabłońsczi, Kristina Léwna, Ida Czajinô, Karolëna Serkòwskô-Secechòwskô, Adela Kùjik-Kalinowskô, a z młodszégò pòkòleniô Zuzana Glëszczińskô i Matis Klebba.
Ùdało sã pòznac czile lëdzy, jaczich jem rëchli nie pòtkôł, dzejającëch w naji kùlturze, i proszã jich ò przekazywanié wiadłów do najégò pòrtalu. Nie òznôczô to, że ò wszëtczim piszemë, bò nie jesmë w sztãdze. Kò na codniowé relacje sygłobë samëch kaszëbsczich pùblikacjów wëdónëch np. przez Kaszëbsczi Institut, Kaszëbskò-Pòmòrsczé Zrzeszenié, Region abò rozmajité mùzea – òsoblëwie przez MKPPiM we Wejrowie. A doch to nie je wszëtkò. Na Kaszëbach dzeje sã tak wiele w òbrëmim kùlturë, że më bë mòglë pisac czile wiadłów kòżdégò dnia – òpòwiôdô Łukôsz Zołtkòwsczi.
Przédny redaktór dodôwô, że je rôd z karna czileset lëdzy, chtërny regùlarną zazérają na Kùlturowniã, a z kòżdim miesącã je jich kąsk wicy. Redakcjô pòrtalu ni mô swòjégò stójnégò môla. Fónksnérëje online i dosc chùtkò wësztôłcëła swòje bënowé mechanizmë dzejaniô.
A jak nalezc nen pòrtal w internece? Mòżeta wpisac adres: https://kurierbytowski.com.pl/klturowni/ abò „wëgóglowac” (wôrt wpisac słowò „Kùlturowniô” z kaszëbsczima lëtrama), abò wlezc na starnã gazétë „Kurier Bytowski”, dze na sami górze je załóżka Kùlturowniô. To sparłãczenié kaszëbsczégò pòrtalu z jistniejącym òd lat tidzenikã dôwô dobri brzôd w bëtowsczim pòwiece, dze wedle statistików mieszkô wikszosc czëtińców pòrtalu, a wiele lëdzy dzãka temù zaczãło czëtac kaszëbsczé tekstë. Mòże to bëc równak ògrańczenié w rozwijanim karna òdbiérców w jinëch dzélach Kaszëb.
Na zakùńczenié jesz czile słów ò planach redakcji kaszëbskòjãzëkòwégò pòrtalu: Przede wszëtczim dalszé dzejanié. A gôdającë barżi kònkretno – rozszerzwianié karna czëtińców i wespółrobòtników, a téż, mô sã rozmiec, systematiczné zwikszanié naji bazë tekstów. Më bë chcelë (a nie je to jaż tak drãdżé), żebë òkòma tekstów na Kùlturowni pòjawiło sã wicy òdjimków, materiałów video, mòże jesz nagraniów aùdio. Wszëtkò dlôte, że chcemë zabédowac lëdzóm na czekawi i letkò przëstãpny ôrt wiadła ò tim, jak żëwô i rësznô je kaszëbskô kùltura – pòdrechòwùje Łukôsz Zołtkòwsczi.
Żëczimë zdrëszony z nama Kùlturowni brzadnégò dzejaniô w pòsobnëch latach, bò Kaszëbi baro brëkùją jak nôwikszi bëtnoscë w internece jich jãzëka, lëteraturë i wôrtnëch artiklów.
dm
